woensdag 14 november 2012

Tentoonstelling Stadstuinbouw

Deze weken druk bezig met een kleinschalige, informatieve tentoonstelling vol foto's en info over stadstuinbouw. Inclusief planten! De tentoonstelling bouw ik op 1 december op in De Bieb in Krommenie, op 31 december verplaats ik de tentoonstelling naar De Bieb in Zaandam.
Eén van de highlights is de inspirerende ontmoeting met Roger Doiron, die voor elkaar kreeg dat Michelle Obama een moestuin aanlegde naast het Witte Huis. Zeer de moeite waard is ook de mooie kaart die Marcel Weenink van Buro075 maakte van de stadstuinbouwprojecten en -ideeën die ik tot nu toe heb gelanceerd.

Onverwacht
Op allerlei manieren heb ik de afgelopen jaren informatie ingewonnen, om de breedheid van Zaanse stadstuinbouw in kaart te brengen. Soms dankzij onverwachte historische links, zoals een zinnetje in de roman 'Het Zwijgen van Maria Zachea', over de Zaanse Hoveniersfamilie Koelemeijer. Maar meestal deed ik ontdekkingen door goed om me heen te kijken terwijl ik door Zaanstad fietste: kassen in achtertuinen, groenten in voortuinen. Maar ook door een workshop over stadstuinbouw in Berlijn, een internationaal congres van de Sustainable Foodlab in Rotterdam en de Masterclass Food tijdens het internationale duurzaamheidscongres Closing the Loop in Zaandam.

Blij verrast!
In Zaanstad was ik blij verrast over de verkoop van tomaten- en courgetteplantjes met Koninginnedag in het Volkspark en op het Zaaneiland. En trots op zelf verbouwde courgettes uit centrum Zaandam, die ik met kok Eke Mariën verwerkte in gerechtjes voor de Havensafari-boottocht door het Westelijk Havengebied van Amsterdam. En, o ja, in combinatie met werk van kunstenares Marjoke Staal heb ik zelfs groente verbouwd in de etalage van een leegstaande Gedempte Gracht-kiosk.

Allerlei stadstuinen
Inmiddels verrijzen op verschillende plaatsen stadstuinen op braakliggende terreinen in de stad, ook op initiatief van buurtbewoners. De Monettuin in Zaandam is daarbij een zeer goed geslaagd voorbeeld. Hopelijk gaan door de tentoonstelling nog meer Zaankanters aan de slag met prachtige buurttuinen!

Tuinen rukken op

Steeds meer mensen gaan graag aan de slag met eetbaar groen in Zaanstad! Ook de tuin in het splinternieuwe Groenplein in het Rosariumpark - Krommenie - is daar een voorbeeld van. Evenals de plannen om een buurtmoestuin te starten op de braakliggende Overtuinen in Zaandam.

In het Rosariumpark zijn onder andere veel muntplanten geplant. Handig voor gezellige theesessies met de buurt. In het voorjaar ga ik daar aardbeienplanten neerzetten, die over zijn in de Zaanse Overtuin achter station Zaandam. Vervolgens kan in juni 2013 een aardbeienfeestje georganiseerd worden door Krommeniërs.

Nog meer OvertuinenHet is misschien wat verwarrend, maar er is ook een ander gebied in Zaandam wat Overtuinen heet. Beoogde woningbouw ligt daar voorlopig stil, maar de enorme kavel wordt wel bouwrijp gemaakt met zand. Een mooie kans om ook daar een stadstuinbouwproject te starten. Robert Jan Simons is de drijvende kracht achter een tuin, die hopelijk in september 2013 verrijst, rechts naast de Verkade villa. Robert Jan woont zelf aan de Westzijde in Zaandam en staat te poppelen om een initiatief met de buurt op te zetten.

PompoenentuinZelf heb ik als buurtbewoner toegezegd om in 2014 een pompoenentuin te realiseren met de buurt. Op het Overtuinen-terrein. Hoe? Dat blijft tot de winter van 2013/2014 een verrassing!

woensdag 29 februari 2012

Lente, terugblik en toekomst

Af en toe is de zachtheid van de lente al voelbaar in de lucht en hoorbaar dankzij de vogels. Na de strenge vorstperiode kriebelen mijn handen om te planten en te zaaien. En niet alleen mijn handen!

Wat gebeurt er inmiddels concreet? De Monettuin op eigen benen, dankzij omwonenden en er is €2.500,- beschikbaar gesteld door het Oranjefonds. Een mooi onderhoudsbudget voor de komende jaren! De Overtuin achter station Zaandam ga ik in maart oppakken met de buurt. Belangrijk is dat de gemeente die tuinlocatie wil opknappen (grond egaliseren, gras en bloemen inzaaien). En de Poëzie-tuin in Wormerveer ga ik op orde brengen.

Presentatie Grote Weiver
Boeiend ook is dat in de Grote Weiver op 17 februari een avond werd georganiseerd over stadstuinbouw en permacultuur. Daar mocht ik vertellen over stadstuinbouw en braakliggende gronden in Zaanstad. Een goed bezochte avond, met belangstellenden uit verschillende Zaanse windstreken.
Op 10 maart krijgt de avond een vervolg, met een cursus permacultuur, eveneens in de Grote Weiver. Ondertussen haalt Olivier Rijcken drie bakken op bij de Grote Weiver. Heel goed, want de bakken zijn bij dit culturele centrum een stimulans voor bezoekers om ook met stadstuinbouw te starten.

Extra tuinen
In de Vinkenstraat komt eventueel een Surinaamse groententuin op de plek van voormalig Surinaams cultureel centrum Famiri. In de Indische buurt in Wormerveer werken bewoners aan een buurttuin. En op het kale, voormalige gasfabriekterrein in Krommenie hebben omwonenden ook plannen voor een tuin. Zo verspreidt stadstuinbouw zich als een lopend vuurtje door de Zaanstreek!

woensdag 7 september 2011

What's next?

In november leid ik tijdens een Zaanse duurzaamheidsdag een workshop met Zaanse bedrijven over de mogelijkheden van stadstuinbouw in samenwerking met het bedrijfsleven. En op 29 september houd ik - op uitnodiging - een presentatie over de Monettuin tijdens een groen symposium op landgoed Beeckestijn in Velsen.

Ondertussen ga ik met buurtbewoners van de Monettuin, Overtuin en Poëzietuin brainstormen over de huidige tuinen en gezamenlijke plannen maken voor volgend jaar. Ook leent het najaar zich uitstekend om bijvoorbeeld een watertoren te ontwikkelen waar een 1000 liter vat op rust.

Maar eerst...
De Overtuin en de Poëzietuin goed op orde krijgen. En eens kijken of het gaat lukken om naast station Koog-Zaandijk een tuin aan te leggen. Ook zullen nog bloeiende winterplanten verrijzen op een braakliggend terrein. Waar dat is? Dat is nog even geheim...

Fotografen

Naast de talloze foto's die buurtbewoners van de Monettuin publiceerden op hun website, maakten Daniele Sambo en Jeroen Niezen prachtig professioneel werk.


Daniele was in februari al in Zaandam, om foto's te maken van het kale terrein waar de Monettuin moest verrijzen. Dit als onderdeel van een Europese fototentoonstelling over stadstuinbouw. In juni kwam hij opnieuw en schoot hij onderstaande sprookjesachtige foto.


Telen in de voortuin
Jeroen Niezen werkt in opdracht aan een reeks foto's van mensen die opmerkelijk genoeg groenten telen in hun eigen voortuin. Ook vonden we een geweldige groententuin in de achtertuin van snackbar Smulpaleis in Zaandam. Tips van andere tuinen zijn welkom!

Oogstkaart

Naast de aanleg van drie tuinen is natuurlijk meer gebeurd. Samen met ontwerpers Dirk Overduin en Elmo Vermijs is naar hun idee een oogstkaart van de Zaanse industrie ontwikkeld. Bruikbare producten uit de afvalstroom van bedrijven zijn in kaart gebracht en vormen de basis voor de aanleg van nieuwe tuinen.

Dit najaar zal daar onder meer de infrastructuur van gemaakt worden voor een oliehoudende plantentuin, in relatie tot de olieverwerkende foodindustrie in de Zaanstreek. Een geweldige vondst is een containerzak van 2,5 meter hoog, 2,5 meter breed en 6 meter lang. Dat is de ideale basis voor een kas!
In de lente van 2012 zal de olietuin daadwerkelijk gevuld worden met planten.

Overtuin en Poëzietuin

Na een hele rare zomer, met heel veel regen en aanvankelijk een gortdroog voorjaar, heb ik begin september nog twee tuinen aangelegd. Het gaat om de Overtuin achter station Zaandam en de Poëzietuin op een oud gasfabriekterrein tegenover NS-station Wormerveer. In beide gevallen gaat het om braakliggende locaties die een beter lot verdienen.

De Overtuin (een Zaans begrip) ligt naast het Regiocollege en naast een woonwijk met veel studenten en een begeleid wonen project. De eerste jongeren zijn al betrokken en de woonbegeleider heeft interesse in deelname. In de 45 kisten die hier klaar staan moeten zoveel mogelijk planten en zaden terecht komen die "over" zijn. Zoals? Kortgeknipte kruidenplanten die een tweede leven verdienen. Pitten die je anders weggooid: klokhuizen, pompoenpitten, etcetera.

Poëzietuin
Op het terrein waar de Poëzietuin verrijst, is geen groter contrast mogelijk tussen mooi en lelijk. Aannemers gebruiken het terrein al jaren als afvalputje van de regio. Bergen oude stenen, in onbruik geraakte lantaarnpalen, kromgereden bouwhekken. Een prima plek dus om - als stadsdichter van Zaanstad - een licht romantische poëzietuin aan te leggen. Twaalf landbouwkuubkisten staan klaar voor groenten die voorkomen in gedichten, die op de bouwhekken komen te hangen.